Tüberküloz, mycobacterium tüberculosis adı verilen bir basillin sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Kadın-erkek herkeste görülebilen tüberküloz, ülkemizde hala çok yaygın bir şekilde görülmektedir. Yaklaşık olarak yirmi milyon tüberküloz hastası tespit edilmiştir. Dünyada ve ülkemizde nüfusun yaklaşık yüzde üçü tüberkülozlu olarak tespit edilmiştir. Tedavisinde geç kalındığında ya da yeterli derecede yapılmadığında vücutta başta akciğerler olmak üzere birçok organda harabiyet oluşturarak ölüme sebebiyet veren bir hastalıktır. Günümüz imkanları ile, tüberkülozun ilaçla tedavisinde maksimum sonuç alınmaktadır.
En çok vücut direnci düşük ve zayıf kişilerde, diyabet hastalarında, kronik böbrek hastalığı olanlarda, uzun süre kortizon türevi ilaç kullananlarda, silikozis adı verilen meslek hastalığında, kanserlerin bazılarında, küçük çocuklarda, alkol ve ilaç bağımlısı olan kişilerde ve sigara kullanımına bağlı olarak görülebilmektedir.
Öksürük haftadan uzun sürmüş, balgam çıkarma, kan tükürme, ateş ve geceleri terleme şikayetleri, yorgunluk, halsizlik, göğüste ağrılar, kilo kaybı, iştahsızlık belirtileri varsa tüberküloz için şüphelenilebilir. Hastalık belirtileri önce hafif başlar, sonrasında yavaş yavaş ilerleyiş gösterir. Bu sebeple hastalar genellikle doktora başvurmakta gecikirler.
Tüberkülozun kesin tanısı, balgam incelemesidir. Balgamda tüberküloz mikrobunun tespitiyle tanı konulmaktadır. Kültür muayenesi ve mikroskobik muayene yapılmaktadır. Akciğer filmi çekilir. PPD Testi yapılır. Bu test, pozitif çıkmışsa veremden söz edilebilir. Ancak şöyle bir istisnai durum vardır ki, BCG aşısı da PPD Testinin pozitif olmasına neden olur. Bu nedenle ülkemiz gibi BCG aşısının yapıldığı ülkelerde PPD ile tanı koymak zor olmaktadır. Çocuklarda tüberküloz tanısında, PPD Testi önem taşımaktadır.
Tüberkülozun tedavisi
Tüberkülozun tedavisi en az 6 ay sürmelidir, bu süre 8-12 aya kadar çıkarılabilir. Kesin tedavi ve tekrarlamanın olmaması için 6 ay şarttır. Tüberküloz tedavisine başlandıktan sonra hastalık belirtileri kaybolabilir ya da azalma gösterebilir. Hasta ilaçlarını yeterli ve düzenli şekilde kullanmalıdır. Bu durum çok önemlidir. Bu sebeple DOTS Sistemi uygulanmaktadır. DOTS, Doğrudan gözetim altında kısa süreli tedavinin kısaltmasıdır. Hastaya, eğitimli bir kişinin gözetiminde ilaçların verilmesini ifade etmektedir.
Önceleri tüberküloz tedavisi için, hastanın beslenmesine, hava değişikliğine, istirahatine önem verilirdi ancak ilaçlar bu durumları önemsizleştirdi. Ancak ağır işlerde çalışan işçiler tüberküloza yakalanmışlarsa istirahat etmelidirler. Günümüzde ilaçlarla azami ölçüde tedavi uygulanmaktadır. Tüberkülozda koruyucu tedavi ; Tüberkülozlu kişiyle aynı evde yaşayan 15 yaşın altındaki çocuklara yapılan tedavidir.
Tüberküloz hastalarının takipleri en iyi Verem Savaş Dispanserlerinde yapılmaktadır. Bunun dışında Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve Göğüs Hastalıkları Kliniklerinde de takipleri yapılabilmektedir. Hastayı yakinen takip etmek, yakın ve arkadaşların taranması ve ücretsiz bir şekilde ilaç temin etmek için Verem Savaş Dispanserleri en iyi takip kurumudur. Tüberküloza yakalanan hastanın, sağlık birimlerine bildirilmesi, hastalığın bulaşması ve yaygınlaşmasını engellemek adına zorunlu tutulmuştur. İlaç tedavisiyle ölümler azalmıştır.
