Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Hastanesi Çocuk Sıhhati Hastalıkları Ana Bilim Kısmı Çocuk Metabolizma Hastalıkları Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fatma Tuba Eminoğlu ve takımı tarafından kalıtsal hastalığı bulunan 0-18 yaş ortası çocuk hastaların pandemi devrinde sıhhat hizmetine ulaşma konusunda yaşadıkları durumları ortaya çıkarmak maksadıyla araştırma yapıldı. ‘Kalıtsal Metabolik Hastalıklar Teşhisli Çocuklarda Covid-19 Pandemisi Sürecindeki Karşılanmamış Gereksinimler’ başlıklı araştırma, 17 Mart-1 Temmuz 2020’de hastanede tedavi gören 194 kalıtsal hastalığı bulunan çocuğun ebeveynleriyle gerçekleştirildi.

Doç. Dr. Eminoğlu, Covid-19 pandemisinin tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de sıhhat hizmetine ulaşım konusunda değerli kısıtlıklar getirdiğine dikkat çekerek, “Özellikle kronik hastalıklarda sıhhat hizmetine ulaşım çok kıymetli. Bu hastalarımıza ulaşıp öncelikle sıhhat hizmetlerinde hangi hizmetlerden yararlandıkları hangi hizmetlerden yararlanamadıkları konusunda ailelerden bilgi aldık. Sıhhat Bakanlığı’nın tam vaktinde müdahalesiyle Covid-19 pandemi devrinde bilhassa rapor müddetlerinin uzatılması, ilaç almak için reçete ihtiyacın kalkması üzere durumlarla ilaca erişimde bir badire olmadığını gözlemledik ve hastalarımız ile aileleri de bu bahiste rastgele bir dert yaşamadıklarını bildirdiler. Yani raporları var ise ve daha evvelce belli bir yerde takip ediliyorlar ise Covid-19 periyodunda ilaçlarını alabildiler ve hastaneye bundan ötürü edilen talepları gerekmedi” diye konuştu.

YÜZDE 60’I SIHHAT HİZMETLERİNE PROBLEMSİZ ULAŞMIŞ

Doç. Dr. Eminoğlu, iştirakçilere, ‘Sağlık hizmetlerine ulaşımda rastgele bir sorun yaşadınız mı?’ sorusu da sorduklarını aktararak, “Sorumuza; Türkiye genelindeki iştirakçilerin yüzde 60’ı, tam kısıtlamanın olduğu ve kentler ortası seyahatin yasaklandığı periyotta sıhhat hizmetlerine sıkıntısız ulaştıkları karşılığını verdi. Ankara’dan araştırmaya katılanların hepsi sıhhat hizmetlerine ulaştıklarını belirttiler. Tam kısıtlamanın olduğu vakitlerde bulundukları vilayette şayet uzmanlaşmış tabip ya da hastane yok ise seyahat etme imkanları olmadığı için sıhhat hizmetlerinden geri kaldıklarını öğrendik. Bu da yaklaşık olarak bizim çalışma kümemizde yüzde 40’lık bir oranı oluşturuyordu. Genel olarak iştirakçilerin yarısından fazlası Covid-19 periyodunda sıhhat hizmetlerine ulaştıklarını tabir ettiler” dedi.

‘ANNELERİN YÜZDE 40’INDA DEPRESYON OLDU’

Doç. Dr. Eminoğlu, araştırmada kalıtsal hastalığı bulunan çocukların ailelerinde pandemi periyodunda ‘anne depresyonu’nun da arttığını gözlemlediklerini belirterek şunları söyledi:

“Ailesinde Covid-19 geçiren ya da iş kaybı yaşayan ailelerimiz olunca ‘anne depresyonu’nu değerlendirdik. Zati hepimizi negatif etkileyen bir süreçti; lakin bizim çalışma kümemizde da yaklaşık annelerin yüzde 40’ında depresyon olduğunu saptadık. Çocuklarda bu kronik rahatsızlıklar esasen anne ve babalar için epeyce sıkıntı; zira daima desteklenmesi gereken bir çocukla berabersiniz. Daima teşhis ve takip kısımlarının çok titizlikle yapılması gereken bir hasta kümesi. Beraberinde Covid-19’un getirdiği tasa, gerilim; ‘sağlık hizmetlerine ulaşabilecek miyim, tedavisini alabilecek miyim’ üzere sorular annelerde biraz daha negatif bir tesir oluşturdu.”

‘TELE TIP SIHHAT SİSTEMİNE ENTEGRE EDİLMELİ’

Doç. Dr. Eminoğlu, ayrıyeten salgında çok büyük gayretler verdiklerini de lisana getirerek, “Özellikle hem Türk doktorlarının ve sıhhat işçilerinin harikulâde uğraşlı uğraşları hem Sıhhat Bakanlığı’nın vaktinde aldığı tedbirlerle biz bu periyodu ülke olarak muvaffakiyetle atlattık fakat hepimiz birtakım dersler çıkardık. Bundan sonra oluşabilecek pandemiler yahut diğer riskli durumlar için tele tıp sisteminin sıhhat sistemimize bir an evvel entegre edilmesi ve tıpkı vakitte tekrar bu destekleyici sistemlerden meskende tedavi seçeneklerinin de sıhhat sistemine entegrasyonu değer taşımakta. Bu mevzuda zati çalışmalar vardı ama Covid-19 periyodu bunun değerini daha da öne çıkardı, diyebiliriz” dedi.