Derin ven trombozu dediğimiz bacak toplardamarlarının tıkanması ve buna bağlı akciğere pıhtı atma durumu (pulmoner emboli), inme (felç), beyin kanaması, aort damarı yırtılmaları (anevrizma, diseksiyon) da kış aylarında hastaneleri sıkça meşgul eder. Tıbbi çalışmalar bu hastalıkların kış aylarında daha sık görüldüğünü ortaya koyduktan sonra bunun nedenlerini ve önlenebilir olup olmadığını araştırmaya yönelmiştir.

NEDEN KIŞ AYLARI?

Beden dışı sıcaklığın düşmesi metabolizmamızda kompleks değişikliklere neden olur. Hormonal olarak sempatik hudut sistemimiz aktive olur ve bu durum bizi dış gerilimlere hazırlar. Adrenalin, vasopresin ve katekolamin hormonları artar. Bu hormonların tesiriyle damar kasılması (vasospazm) olur. Önce damar darlığı olan şahıslar anjinal ağrılar hissedebilir yahut kalp krizi geçirebilir.

Çalışmalar göstermiştir ki bedende yüzeyel soğuma kanda pıhtılaşmaya eğilimi artırmaktadır. Soğuk algısıyla pıhtılaşmayı sağlayan moleküller artar, pıhtı oluşumunu sağlayan trombosit hücreleri aktive olur, pıhtı eritici düzenekler (fibrinoliz) baskılanır; böylelikle damar tıkanıklığına yol açan oluşumlar daha baskın olur. Soğuk havada bedene oksijen taşıyan kırmızı kan hücreleri artar, bu durum da kanın akışkanlığını azaltır. Dar bir damardan geçen yoğunluğu artmış kan pıhtılaşma eğilimindedir.

D vitamini damar sıhhatimiz için çok değerlidir. D vitamini güneş ışığından aldığımız ultraviyole ışınlarla aktive olduğu için kış aylarında aktifliği azalır. D vitamini kalp kasları üzerine direkt tesirlidir. Bedende enflamasyonu azaltır, tansiyon makanizmasının böbrekler tarafından ayarlanan hormonal işlevlerinde direkt tesirlidir, paratiroid hormonla bağlantılıdır. Bütün bu tesirlerinden ötürü tansiyonu yükseltir ve kalp krizine yer hazırlar.

Endotel hücreleri damarlarımızın içini döşerler. Damarların kasılıp gevşemesini ve pıhtının damar cidarında birikmemesini sağlayan hücreler bunlardır. Soğuk algısında endotel hücreleri kasılmaya yol açar ve pıhtılaşmayı engelleyici molekülleri sentezlemeyi azaltır.

YALNIZCA KOVİD DEĞİL, VİRAL ENFEKSİYONLAR DA KALBİN DÜŞMANI!

Kış aylarında enfeksiyonlar artar. Kapalı ortamlar ve hasta şahıslarla teneffüs yoluyla bulaşan enfeksiyonlar Kovid periyodunda hepimizi bilinçlendirdi. Sadece Kovid değil, influenza üzere viral enfeksiyonlar da kalbimizin düşmanı. Bunun yanında muhakkak başlı bakteriyel enfeksiyonların da (clamidya pnömoniya, helikobakter pilori) kalp damar tıkanıklığıyla bağlantılı olduğu gösterilmiştir. Kalp krizi geçiren şahıslarda yapılan kan testlerinde bu mikroplara karşı antikorlar olağan bireylerden daha fazla bulunmuştur.

Çalışmalar göstermiştir ki hava kirliliği kalp hastalığı riskini yüzde 69 oranında artırıyor. Havadaki kalbimize ziyanlı gazlar bilhassa kalp damarlarında tıkanıklığı olan şahıslarda kalp krizini tetikler.

Kış ayları beslenme alışkanlıklarımızın da sıhhatsiz istikamette değiştiği aylardır. Daha fazla şekerli ve yağlı yiyecekler yeriz. Yazın yenecek bir zeytinyağlı, bir salatanın yerini, Osmanlı yemekleri alır. Kışın damar sistemimiz üzerindeki tüm olumsuz tesirlerine bizler de katkıda bulunmuş oluruz. Üstelik sigara, alkol üzere berbat alışkanlıkların da iş hayatımızın daha ağır olduğu kış aylarında artması da gayreti.

ANİ ISI DEĞİŞİMLERİNE DİKKAT!

Kimler daha fazla risk altında?

Kalp damar hastalıkları genetik rahatsızlıklardır. Ailesinde kalp krizi geçiren, inme olan, by-pass yahut stent olan bireyler daha dikkatli olmalıdır.

30’lu, 40’lı yaşlarda kalp krizleri mevsimsel olmasa da ileri yaşlardakiler kış aylarında daha ağırdır. Bilhassa menapoz periyodunda, hormonal dalgalanmalar yaşayan bayanlarda da bu riskler kışın daha fazladır.

Kalp ritm bozuklukları da kışın daha sık belirti verir. Çoğunlukla mitral kapak hastalığına bağlı olan atriyal fibrilasyon yahut ekstrasistol diye isimlendirdiğimiz önemli ritm bozukluklarının kışın daha sık görüldüğü rapor edilmiştir.

Bilinen aort damar genişliği olan hastalar (aort anevrizması), tansiyonlarına ve ani ısı değişimlerine karşı dikkatli olmalıdır.

Ani ısı değişimleri kalp damarlarında daralma yarattığından kış aylarında giyinmemiz de çok kıymetli. İç yerlerde çok terlemeden, dış yerlerde çok üşümeden kendimizi koruyacağımız çok katlı giyinme stratejisi bizi koruyabilir. Ayrıyeten başımızı, elimizi ani ısı değişiminden koruyacak aksesuarlar kalbimizi de korur.

KONUTTA HAREKET EDİN, YANLIŞSIZ BESLENİN!

Kışın ne yapalım?

– Risk grubundaysanız, ailenizde kalp rahatsızlıklar varsa yahut tansiyon, şeker, sigara alışkanlığınız varsa tabip konrtrollerinizi aksatmayın

– Fizikî aktivitelerinizi aksatmayın. Meskende yapacağınız fizik aktivitelerini hafife almayın

– Yanlışsız giyinin, soğuk havayla direkt temas kurmayın.

– Kış enfeksiyonlarından kaçının. Maske, ara ve sık el yıkamayı aksatmayın.

– Hakikat beslenin. Ağır yemeklerden kaçının, vitamin dayanaklarını unutmayın.

– Kışın makûs alışkanlıklardan uzak durun. Sigara, alkol tüketimi kışın daha fazladır, dikkat!

– Müspet düşünün, hayatta olumlu istikametlerinden bakın. Bu sizin hayatınız, sağlıklı ve memnun olmak sizin elinizde.